این روزها حتما در فضای مجازی در نشست و گعده دوستانه شنیده اید که یکی می گوید:« آقا این جوانان اصلا عین روزهای ما عزاداری نمی کنند و ما آن دوران چنان می کردیم و چنین می شد.» بزرگواری هم  در صفحه فیس بوکش نوشته بود که در قدیم چنین بود، مردم در خانه خودشان روضه می گرفتند و امروز در کوچه و خیابان چادر می زنند و صدای طبل و بلندگو شاید باعث آزار پیرمردی و پیرزنی شود که در بستر است و نیاز به آسایش دارد و این مراسم در تکیه و مسجد و فرهنگسرا برگزار شود ، بهتر است.  البته به آن دوست بزرگوار باید گفت خدا پدر بچه های این نسل را بیامرزد که طبل می زنند، شما که در دوره جوانی «کوکتل مولوتف» می زدید . خاطرتان نیست ، چقدر نسل شما همان هایی که حالا به آستانه ۶۰ سالگی رسیده اید و از آن رد شده اید، سر و صدا راه می انداختید. روزی در پای سخنرانی های آتشین دوره خودتان، یک روز در تظاهرات و… . حالا این نسل جدید هم به زبان خودش با ابزار خودش در حال برگزاری آیینی تاریخی است . اگر هر روز در لندن، رم و پاریس مراسمی برگزار شود با طبل و سرو صدا و چه و چه و ما آن را ببینیم از اینکه فرهنگشان را حفظ کرده اند حظ می کنیم . اگر یک اسکاتلندی آن دامن سنتی اش را بپوشد و آن وایکینگ رفتارهای خشونت بار اجدادش را در یک فستیوال چند روزه تکرار کند ، همه می گوییم آقا چقدر زیبا سنت خود را حفظ می کنند. ولی درسرزمین خودمان سالی ۱۰ روز مردم بدون دخالت دولت آیین های خود را اجرا کنند، سریعا همه پیرمردها و پیرزن ها پایشان وسط می آید که اینها می خواهند بخوابند. در واقع ۱۰ روزهم نیست بلکه ۳ یا ۴ روز منتهی به عاشورا این مراسم و مناسک اوج می گیرد. بارها شنیده ایم که« این نسل آقا مراسم را این جوری برگزار می کند که با اصل آن موافق نیست »و … . آخر همه نسلها که نباید یک جور سنت را اجرا کنند. آن چه از ظواهر امر برمی آید این است ، نسلی که سالهای جوانی خود را طی می کند، به دنبال یک رابطه دو سویه با آیین است، ارزش هایی از روزگار خودش را به آیین اضافه می کند و ارزش هایی را از آیین می گیرد. در روزگار تفرد و فضای مجازی اگر روزهایی هست که جوانان در یک کار جمعی شرکت کرده و با هم گریه می کنند، حرف می زند، تکیه را می سازند و دسته ای را سامان می دهند و با هم هماهنگ می شوند، خارج از همه اجرها که در پاسداشت آیین هست، کار اجتماعی بزرگی است که آدمها برای بهتر زندگی کردن نیاز به این گردهمایی ها دارند. چرا می خواهیم کارکردهای آیین همان طور باشد که برای نسل قبلی بوده است . خاصیت آیین این است که در هر دوره و زمانی تجلی از اراده نسلی است که آن را برگزار یا میداندار اصلی آن است.  بعضی از دوستان هم خواستار تغییر بخشی از آیین شده اند مثلا می نویسند به جای نذر غذا، کتاب نذر کنیم و… .  کتاب خواندن خوب است و کتاب نذر کردن ایده خیلی خوبی است ، ولی این همه روزهای سال می توان کتاب هدیه داد ، نذر کرد، چرا دقیقا پیشنهادی داده می شود که عملی نیست. نذر غذا جزیی از کل اجرای آیین است . در آیین، اجرا کننده در زمان مقدس قرار گرفته و قربانی کردن و نذر غذا که در خوردن آن اغنیا و فقرا یکسان هستند در واقع بخشی از پیکره آیین است. یادآوری می کنم که نذر هر غذایی در زمان مقدس از یک قربانی کردن می آید ( مثلا نذر کننده می گوید امسال ۵ گوسفند نذر امام می کنم یا این تعداد گاو یا شتر قربانی می کنم). خوردن غذای نذری ربطی ندارد که شما جزیی از اغنیا باشید یا فقرا، سهیم شدن در یک آیین قربانی است . برای تکمیل آیین، بخشی از قربانی به شکلی از اطعمه درآمده و در خوردن آن ضمن شسته شدن گناهان، شما هم بخشی از اجرای آیین می شوید.
باید بین حسین بن علی (ع) که شخصیتی تاریخی – قدسی است و علما و روشنفکران به تحلیل آن می پردازند، امام حسین و ابوالفضلی که مردم در آیین به او ارادت دارند و عشق می ورزند و کارکردهای اجتماعی مناسک، فرق قایل شد. بین اجرای آیین و تحلیل تاریخ هم باید فرق گذاشت، نمی شود هر زمینه ای را با هر زمینه دیگری قاطی کرد. تحلیل تاریخ یک موضوع است و شناخت آیین یک موضوع دیگر، اگر چه ریشه های هر دو یک واقعه باشد. حرکت آیین ها براساس کهن الگوهاست و تغییر در آن بطئی و کند است و نمی شود یک نفر یا یک عده بگویند، در آیینی فلان کار نو را جایگزین فلان رفتار کهن کنیم و مردم از فردا همان کار را بکنند. مردم کار خودشان را می کنند . درزمان مقدس رفتار مقدس و آیینی انجام می دهند. این رفتار قطعا اثرات اجتماعی دارد که در هر زمان می توان از آن نتایج مختلف گرفت. در یک دوره زمانی مثلا پیش از سال ۵۷ تبدیل به یک تحول بیرونی شده  و منجر به انقلاب می شود. در این دوره اجرای همان آیین منجر به خروج از تفرد و حیات اجتماعی نسلی می شود که بیشتر با خودش و در خودش درگیر است.

حسین قره